Luieruitslag, ook wel luierdermatitis genoemd, is een ontstekingsreactie van het huidgebied dat wordt bedekt door de luier. Bijna alle luierdragende kinderen krijgen in meer of mindere mate last van luieruitslag.
Luierdermatitis is een van de meest voorkomende huidaandoeningen bij kinderen. Hoe vaak het voorkomt verschilt wereldwijd en is afhankelijk van de gebruiken. Bijvoorbeeld omdat het gebruik van luiers anders is of omdat er een verschil is in hygiëne.
Het komt het meest voor tussen een leeftijd van 9 en 12 maanden. Luieruitslag kan bij elk luierdragend individu voorkomen, dus ook bij volwassenen.
Luieruitslag ontstaat door warmte, contact met vocht, een verhoogde zuurgraad, het afsluiten van de huid, schade aan de huid en langdurig contact met ontlasting en urine.
Ontlasting en urine gaan ook een reactie met elkaar aan waardoor ammoniak ontstaat en dit verhoogt de zuurgraad. Een goede zuurgraad beschermt de huid en bij een verhoogde zuurgraad is de huid gevoeliger. Bacteriën en schimmels krijgen meer kans en de huidbarrière wordt aangetast. De irritatie, uitsluitend in de luierstreek, verergerd door het ontbreken van verse lucht. Luieruitslag is niet besmettelijk.
Luieruitslag kan geassocieerd zijn met luiergebruik, erger worden door luiergebruik of los van de luier ontstaan. De geassocieerde zijn: luieruitslag door irritatie, luieruitslag met een candida infectie en allergische luieruitslag. Uitslag onafhankelijk van de luier kan komen door: seborrhoische uitslag, atopische uitslag, psoriasis, impetigo, schurft, langerhans histiocytosis, voedingstekort, immuundeficiëntie en kindermishandeling.
Luieruitslag ontstaan door irritatie komt het meest voor. De huid kan alleen rood zijn, maar er kunnen ook wondjes, bultjes en schraalheid ontstaan.
De huid is meestal aangedaan waar er contact is met de luier, de plooien zijn niet aangedaan. Het zit vaak op de billen, onderbuik, genitaliën en dijbenen. Luieruitslag kan verergerd worden door frequente ontlasting, diarree en het gebruik van antibiotica. Bij kinderen die borstvoeding krijgen komt het minder vaak voor. Ernstige en zeldzame vormen van luieruitslag door irritatie zijn: Jacquet’s erosive diaper dermatitis en Granuloma gluteale infantum.
Wanneer een luieruitslag langer dan drie dagen bestaat, kan er een candida infectie bijkomen. Luieruitslag met een candida infectie geeft vaak rode ‘platte plekken’ (plaques), rode bultjes, puistjes en schilfers. Dit komt juist vaak wel voor in de plooien. Soms is er sprake geweest van diarree, antibioticagebruik of spruw. Wanneer baby’s of kinderen een candida-infectie bij de luieruitslag blijven houden, is soms aanvullend onderzoek nodig, omdat er sprake kan zijn van een onderliggende aandoening (bijvoorbeeld diabetes type 1).
Allergische luieruitslag komt ook voor. Dan bestaat er een allergie voor allergenen uit de luier of de kleurstof. De huid is rood met een duidelijke grens en er kunnen bultjes, schilfering, bultjes, blaasjes of wondjes ontstaan.
Seborroïsch eczeem komt ook voor bij baby’s, in de vorm van berg en luieruitslag. Dit type luieruitslag ontwikkeld zich onafhankelijk van het luiergebruik. Ook atopisch eczeem kan een uitslag geven onafhankelijk van de luier. Dan zijn er vaak krabeffecten te zien of zijn de huidlijnen meer zichtbaar. Atopisch eczeem zit vaak ook ergens anders op het lichaam.
Het luiergebied kan ook bacterieel geïnfecteerd raken. Impetigo is hiervan een voorbeeld. Er zijn puistjes te zien van 1 tot 2 millimeter groot en korstjes met een gele-bruine kleur. Er kunnen ook blaren bij ontstaan. Ze kunnen er erg ziek van worden en koorts krijgen, waardoor evaluatie door een arts belangrijk is.
Naast bovenstaande aandoeningen kan luieruitslag ook komen door een herpes virus infectie, psoriasis, scabies, langerhans cell histiocytosis, kindermishandeling en congenitale syfillis.
Je kunt zelf een aantal dingen doen om luieruitslag te voorkomen en/of te verminderen.
Gebruik geen katoenen luiers, maar wegwerpluiers. Deze kunnen veel meer vocht opnemen. Verwissel de luier frequent, bijvoorbeeld om de drie uur. Het is goed om de huid direct bloot te stellen aan de buitenlucht, dus als het mogelijk is in periodes geen luier dragen.
Na het baden het luiergebied goed afdrogen en insmeren met een (indrogende) zalf, zoals zinkzalf. Gebruik geen irriterende doekjes bij het verschonen, maar milde babydoekjes. Gebruik ook zachte doekjes en wrijf niet te hard, dat kan de huid juist meer irriteren. Als de ontlasting niet los wil komen van de huid, kan het gebruik van olie soms helpen. Met babypoeder moet voorzichtig worden omgegaan, omdat het inhaleren van de poeder slecht is voor de longen van een baby.
Benieuwd naar meer tips voor de verzorging? Lees dan ons speciale thema over de huid van een baby.
Vaak wordt de diagnose gesteld wanneer de symptomen bekend zijn en de arts het heeft gezien. Soms is er toch extra onderzoek nodig.
Soms is het nodig een schimmelkweek af te nemen wanneer het vermoeden op een candida-infectie bestaat. Ook kunnen kweken voor bacteriën worden afgenomen. Een huidbiopt wordt soms genomen wanneer de uitslag niet typisch is voor een bepaalde aandoening of wanneer het niet reageert op de behandeling.
Wanneer het vermoeden op een allergische luieruitslag bestaat, kunnen huidtesten worden verricht. Met deze huidtesten kan een mogelijke allergie worden vastgesteld.
De behandeling bestaat uit het gebruik van (zink-)zalf of zinkolie-vaseline. Bij elke luierwisseling moet de zalf dik worden opgesmeerd. Het is belangrijk een zalf te gebruiken zonder parfum, conserveermiddelen of andere irriterende stoffen te gebruiken. Ook moeten vermeden worden: boorzuur, campher, fenol, benzocaïne, en salicylaten. Dit kan worden opgenomen via de huid en via deze weg giftig of schadelijk zijn.
Indien er een infectie optreedt met candida kan er ook gebruik gemaakt worden van een antigistmiddel/antischimmelmiddel. Een voorbeeld hiervan is miconazolcrème 2 tot 3 keer per dag. Hormoonzalf wordt soms ook voorgeschreven voor een week.
Bij een secundaire bacteriële infectie wordt antibiotica voorgeschreven. Antibiotica kan op de plekken worden gesmeerd of als medicijn ingenomen worden. Wanneer een baby erg ziek is, is het soms nodig te worden opgenomen in het ziekenhuis.
Stichting Huidhuis wordt gerund door vrijwilligers en is afhankelijk van giften en donaties. Zonder uw bijdrage kan Huidhuis niet voortbestaan.
