Lipoedeem is een langer bestaande (chronische) huidaandoening, waarbij vetophopingen onder de huid niet gelijkmatig verdeeld zijn over het lichaam.
Nu bevindt zich bij iedereen in het onderhuids bindweefsel vet. Maar bij lipoedeem is dit vet niet evenredig verdeeld over het lichaam: er zit op de ene plaats (veel) meer dan op de andere. Deze vetophopingen zitten meestal aan de benen of armen, maar soms ook de billen en nog minder vaak de buik.
Lipoedeem komt bij ongeveer 10% van de vrouwen voor, vanaf de puberteit. Er ontstaat dan een abnormale groei van het afwijkende vetweefsel, waardoor klachten ontstaan. Lipoedeem is lastig te herkennen, zelfs voor artsen.
Lipoedeem kan grote invloed hebben op iemands dagelijkse leven. Deze huidaandoening is zeer zichtbaar en kan een negatieve invloed hebben op hoe iemand over zichzelf denkt (zelfbeeld). Omdat er bovendien weinig aan lipoedeem te doen is, kan het erg frustrerend zijn.
De precieze oorzaak van lipoedeem is nog grotendeels onbekend.
Erfelijke factoren
Voor een deel is er de aanleg (erfelijk) om lipoedeem te krijgen. Vaker wordt bij andere vrouwen in de familie (en het lijkt vaker van vaders kant voor te komen) ook lipoedeem gezien.
Hormonale factoren
Ook geslachtshormonen lijken een rol te spelen in het beginnen en verergeren van lipoedeem. Het begint vaak rond de puberteit en soms wordt verergering rond de zwangerschap of na de menopauze gezien. Dit betekent niet dat vrouwen met lipoedeem hormonale afwijkingen hebben waardoor de aandoening ontstaat. Wel is het zo dat gewichtstoename en (hormonale) veranderingen in het lichaam die ervoor zorgen dat er meer vet wordt opgeslagen de groei van de afwijkende lipoedeem vetcellen bevorderd.
Verbrandingsmotor
En daar zit het probleem, wat er bij komt gaat er bijna niet meer af. Er lijkt iets mis te zijn in de verbrandingsmotor van de afwijkende cellen. Vet wordt wel opgeslagen, maar nauwelijks meer verbrandt. Hierdoor ontstaat uiteindelijk de abnormale verhouding van de aangedane ledematen ten opzichte van de rest van het lichaam, het zogenaamde ‘two-body-syndrome’.
Lymfoedeem en lymfeafvoer
Lymfoedeem wordt vaak gezien bij lipoedeem. De vraag is, of het altijd voorkomt, maar niet altijd zichtbaar is (in het beginstadium). Het lijkt dat de lymfeafvoer al vanaf de vetcel zelf niet goed is. Een oudere theorie is dat door de druk van de gezwollen vetcellen de afvoer van lymfevocht belemmerd is. Het kan ook een combinatie van deze twee zijn.
Pijnklachten en het snel krijgen van blauwe plekken in het lipoedeem weefsel zouden ook met de druk van de gezwollen vetcellen te maken hebben. En andere, mogelijk aannemelijkere theorie is dat de slechte vetcellen slechte stoffen aanmaken (ontstekingsachtige stoffen zoals interleukines). Dit geeft op den duur schade aan de kleine bloedvaatjes (blauwe plekken), zenuwuiteinden (pijnklachten) en fijne lymfevaatjes (lymfoedeem).
Beloop is niet te voorspellen
Het beloop van lipoedeem is niet te voorspellen. Waar bij de ene patiënt de ziekte het hele leven stabiel blijft, kunnen bij de andere de klachten steeds erger worden. Soms wordt een verergering gezien rond zwangerschap, na de overgang en na een periode van ziekte. De verergering is vanzelfsprekend bij gewichtstoename het geval.
Het volume (de omvang) van de door lipoedeem aangedane gebieden neemt toe vanaf de puberteit, maar soms ook later. Ook kan er verergering optreden rond de zwangerschap of overgang. Hierdoor zal kleding minder goed passen, vaak omdat er een verschil is in taillemaat en beenomvang.
Bij afvallen wordt gewichtsverlies wel zichtbaar in het gelaat, de romp en eventueel de borsten. Maar waar het lipoedeem zit gebeurd er nauwelijks iets.
Lipoedeem zit meestal in de boven-en onderbenen, soms ook in de bovenarmen, minder vaak in de onderarmen. Ook billen en stuit kunnen aangedaan zijn. Heel soms de onderbuik. Vaak schuurt de binnenkant van de bovenbenen langs elkaar. Bij een verder gevorderd stadium ontstaan er cellulite en een extra vetophoping (verdikking) onder de knieën aan de binnenzijde. Rond de enkel (en de polsen) houdt de verdikking plotseling op.
Het weefsel gaat zwaar aanvoelen en op den duur wordt het gevoeliger bij druk en ontstaan er gemakkelijk blauwe plekken. Bewegen wordt vaak lastiger door het toegenomen volume, zwabberige gevoel en pijn bij snelle bewegingen (“klappen”). Knieklachten komen vaker voor bij vrouwen met lipoedeem.
Door de klachten en het uiterlijk die gepaard gaan met de ziekte komt vermijdingsgedrag en sociale isolatie voor.
Er is (nog) geen behandeling die lipoedeem kan genezen. Wel zijn er leefregels en therapieën die de klachten, omvang en de verslechtering kunnen verminderen.
Voedingsschema
Aangezien gewichtstoename zorgt voor groei van de vetcellen en dus toename van het volume is een stabiel gewicht uiterst belangrijk. Wat eraan komt, gaat er nauwelijks meer af. Momenteel wordt een koolhydraatarm dieet geadviseerd. Sommige patiënten lijken positief te reageren op een keto-dieet met meer volumeverlies van het lipoedeem-weefsel. Een diëtist zal helpen om tot een leefbaar voedingsschema te komen. Vindt wel een diëtist die zich heeft verdiept in het probleem van lipoedeem.
Afvoeren van lymfoedeem
Hulp bij het afvoeren van vocht (lymfoedeem) en de ontstekings-stoffen die daarin zitten zal bij het merendeel van de patiënten de klachten van een zwaar gevoel, pijn, en zwelling wat verminderen. Druk zal hier ook bij helpen. Daarom is oedeemtherapie (manuele lymfdrainage, LPG, endermologie, pneumatische compressietherapie) een belangrijk onderdeel van de behandeling van lipoedeem. Dit wordt gedaan door een huidtherapeut of fysiotherapeut. Ook hierbij is belangrijk: vindt een therapeut die bekend is met de behandeling van deze aandoening. Voor de druk wordt een elastische (op maat gemaakte) panty aangeraden.
Blijf bewegen
Blijven bewegen en het op kracht houden van de spieren is belangrijk om de mobiliteit te behouden en om vocht goed af te voeren. Lopen, fietsen en zwemmen zijn goede manieren van bewegen bij lipoedeem.
Speciale methode van liposuctie
Het verwijderen van zoveel mogelijk van het afwijkende vetweefsel zal de pijn, massa en de omvang sterk kunnen verminderen. Daardoor zal bewegen en sporten weer makkelijker gaan en kleding beter passen. Je kan voelen dat de benen weer beter bij jouw lichaam passen. De behandeling wordt gedaan met een speciale methode van liposuctie, waarbij na het inspuiten van een grote hoeveelheid (verdovende) vloeistof zoveel mogelijk lipoedeemvet met zo min mogelijk schade aan bindweefsel, vetweefsel en (lymfe- en bloed) bloedvaatjes wordt verwijderd.
Psychische hulp
Lipoedeem is een chronische ziekte, met chronische klachten, waarbij het belangrijk is om bepaalde lifestyle aan te houden. De aandoening kan frustrerend zijn en acceptatie lastig. Een psycholoog kan helpen om hiermee om te gaan.
Stichting Huidhuis wordt gerund door vrijwilligers en is afhankelijk van giften en donaties. Zonder uw bijdrage kan Huidhuis niet voortbestaan.
