Acne vulgaris, kort gezegd acne, is de medische term voor jeugdpuistjes. Vrijwel iedereen krijgt hier in de pubertijd last van. Het heeft niets te maken met slechte verzorging en is NIET besmettelijk.
Deze huidaandoening werd ruim 2000 jaar geleden al voor het eerst gezien. Acne berust op een ontsteking van de talgkliertjes in de huid. Het komt dan ook vooral voor op plaatsen waar de huid veel talgkliertjes bevat, zoals gezicht, rug en borst.
De huid ondergaat onder invloed van hormonen allerlei veranderingen. De een heeft meer of langer last van acne dan de ander.
Het ontstaan van acne heeft verschillende oorzaken. Door hormoonveranderingen in de puberteit verandert de huid en gaan talgkliertjes meer talg aanmaken. Talg, huidschilfers en bacteriën kunnen uiteindelijk verstopping en ontsteking van de talgkliertjes geven.
Het is belangrijk om te weten dat acne NIET ontstaat door te weinig wassen, bepaalde voeding, stress of zweten.
De een heeft meer last van deze hormoonveranderingen dan de ander.Acne ontstaat rond de leeftijd van 12 jaar en eindigt meestal rond de leeftijd van 25 jaar. Dit kan echter ook eerder of later. Zo bestaan er verschillende vormen van acne, waaronder baby-acne en acne bij volwassenen (acne tarda genoemd). Meer informatie over deze andere vormen vind je bij acne-achtige huidaandoeningen.
In de pubertijd neemt bij iedereen het aantal hormonen toe, zowel de mannelijke (androgenen) als de vrouwelijke (oestrogenen) hormonen. Vooral de mannelijke hormonen stimuleren de talgklieren om meer huidsmeer te maken. Vrouwelijke hormonen gaan het maken van talg tegen.
De verhouding tussen deze hormonen en de gevoeligheid van je talgkliertjes veroorzaken acne. Door de mannelijke hormonen worden de talgklieren groter. Door een grotere hoeveel talg raken ze verstopt en ontstaat er een mee-eter. In elke talgklier bevinden zich bacteriën. Deze zetten talg om in vetzuren. Wanneer een talgklier verstopt raakt wordt deze groter en kan uiteindelijk scheuren. De geïrriteerde stoffen komen in de omliggende huid terecht en veroorzaken een ontsteking. Hierdoor ontstaan pukkels.
Acne vulgaris uit zich meestal in het gezicht, op de rug en/of op de borst (zie afbeelding). Soms is één lichaamsdeel aangedaan, maar soms ook meerdere. Zowel mannen als vrouwen kunnen last van acne krijgen.
Deze huidaandoening kent verschillende kenmerken:
Mee-eters zijn kenmerkend voor acne vulgaris. Deze ontstaan door een verstoppig van de talgkliertjes. Mee-eters zijn witte bultjes met soms een zwart puntje erop. Zwarte mee-eters zijn open en witte mee-eters zijn gesloten. Open betekent dat de porie open is en er zuurstof bij kan en gesloten dat de porie heel nauw is. De zwarte kleur komt onder andere door melaninepigment.
Rode pukkels of puistjes ontstaan doordat de talgklier steeds verder uitzet door ophoping van vetzuren ten talg. Bacteriën zetten namelijk de talg om in vetzuren. De talgklier kan uiteindelijk scheuren, waardoor de irriterende stoffen in de huid terechtkomen.
Bij een heftige ontsteking kan er na genezing een litteken achterblijven. Ook kun je littekens krijgen door de puistjes (veelvuldig) uit te knijpen. Pas hiermee op. Geadviseerd wordt om de huid zoveel mogelijk met rust te laten.
Acne kent verschillende soorten. In dit hoofdstuk hebben we het specifiek over acne vulgaris, een veel voorkomende vorm die vooral in de pubertijd speelt. Ook bestaat baby-acne en volwassen acne. Lees hier meer over bij acne-achtige huidaandoeningen.
Er bestaan huidaandoeningen die erg veel op acne lijken. Mogelijk heb je dus geen acne, maar één van onderstaande aandoeningen.
Rosacea is een aandoening van de huid in het gezicht. Kenmerkend zijn rode wangen, een rode neus en pukkeltjes in het gezicht. Een belangrijk verschil is dat er bij acne mee-eters zijn en bij rosacea niet. Meer dan de helft van de mensen die rosacea hebben, hebben ook oogklachten.
Deze aandoening begint meestal op middelbare leeftijd (tussen 30 en 50 jaar). Acne begint in de pubertijd. Rosacea komt vooral voor bij vrouwen en de oorzaak is niet bekend. Er zijn wel meerdere triggers die rosacea kunnen doen verergeren. Meer informatie over rosacea lees je hier.
Dermatitis perioralis betekent ontsteking rond de mond. Kenmerkend zijn kleine bultjes en pukkeltjes rond de mond.
Deze aandoening kent echter geen mee-eters, zoals bij acne. De huid kan licht jeuken of zelfs branderig aanvoelen. Dermatitis perioralis komt vooral bij jonge vrouwen voor en ontstaat door het smeren van hormoonzalven of cremes in het gezicht. Soms ontstaat deze huidaandoening ook door (verkeerde of het verkeerd gebruik van) make-up. Meer informatie over dermatitis perioralis lees je hier.
Folliculitis betekent ontsteking van de haarzakjes. Kenmerkend zijn puskopjes op de plek van een ontstoken haarzakje, jeuk en pijn.
Deze ontsteking wordt meestal veroorzaakt door een bacterie en kan overal op het lichaam plaatsvinden. Folliculitis kan zelfs besmettelijk zijn. De bultjes en/of puistjes hebben vaak een rode kleur. Meer informatie over folliculitis lees je hier.
Acne verdwijnt niet van de ene op de andere dag. Met behandeling lukt het vaak wel om de symptomen te verminderen totdat de acne uiteindelijk vanzelf overgaat. Het geneest de acne dus niet.
Er bestaan verschillende behandelingen voor acne. Onder andere de ernst, de symptomen (mee-eters of juist puistjes) en leeftijd bepalen welk anti-acne middel zal worden gestart. Hou er rekening mee dat het even kan duren tot de behandeling effect heeft. Gemiddeld zo’n 1 tot 3 maanden.
Wanneer je acne hebt en er iets aan wilt doen kun je het beste contact opnemen met een professional.
Denk hierbij aan je huisarts en/of apotheker. Benieuwd welke professionals je kan bezoeken en wat ze voor jou kunnen betekenen?
De behandelingen onderscheiden zich in producten die je kunt smeren en producten die je kunt slikken. Het smeren van een product tegen acne is minder schadelijk dan slikken, vandaar dat meestal eerst die behandelmethodes worden gebruikt.
Stap1: Letten op de huidverzorging
Stap2: Smeren: verschillende zalfjes
Stap3: Smeren: verschillende zalfjes of antibiotica
Stap4: Innemen: Antibiotica
Stap5: Innemen: Isotretinoïne (Roaccutane)
Er bestaan verschillende middelen tegen acne die je kunt smeren. De crèmes, gels en lotions die het meest geschikt zijn, zijn:
Benzoylperoxide
Dit doodt de bacteriën, laat de huid schilferen en vermindert de talgproductie. Benzoylperoxide is vaak de eerste stap in de behandeling. Je kunt dit product via je huisarts krijgen of bij een drogist halen. Het product wordt 1 tot 2 keer per dag gesmeerd, bij voorkeur ’s avonds. Bijwerkingen kunnen zijn: irritatie van de huid (roodheid, branderig gevoel), jeuk en schilfering.
Tretinoïde en Adapaleen
Deze producten zijn afgeleid van vitamine A. Het werkt ontstekingsremmend, lost mee-eters op en normaliseert het proces van schilferen van de huid. Tretinoïde en Adapaleen worden meestal 1 keer per dag aangebracht. Let op: deze producten mogen NIET gebruikt worden bij een kinderwens en/of zwangerschap. Bijwerkingen kunnen zijn: irritatie van de huid en een verhoogde gevoeligheid voor zonlicht
Antibiotica
Er bestaat antibiotica die je kunt smeren. Deze remmen de ontsteking en groei van bacteriën. Voorbeelden zijn Erythromycine gel en lotion en Clindamycine lotion
Soms is het nodig medicijnen te slikken om de acne te verminderen. Er zijn verschillende opties.
Antibiotica
Antibiotica remt de ontseking en groei van bacteriën. Meestal worden Doxyclycline of Minocycline voorgeschreven.
Pas op met de zon, bij dit middel is de huid gevoeliger voor zonlicht. Bijwerkingen kunnen zijn: maag- en darmklachten, verminderde werking van de anticonceptiepil.
Anticonceptiepil
Voor vrouwen kan de anticonceptiepil een optie zijn om acne te verminderen. Deze pil beïnvloedt namelijk de talgproductie. Er zijn echter wel aanwijzingen dat anticonceptiepillen met cyproteronoacaat een verhoogd risico op trombose kan geven.
Bijwerkingen kunnen zijn: misselijkheid, braken, gevoelige borsten, hoofdpijn en menstruele stoornissen.
Isotretinoïne (Roaccutane)
Roaccutane kan worden voorgeschreven wanneer de acne heel ernstig is. Dit is één van de laatste stappen in de behandeling en dit middel wordt alleen voorgeschreven als het echt nodig is, vanwege de mogelijk ernstige bijwerkingen. In dit product zit een stof die lijkt op vitamine A. Het onderdrukt de talgproductie, remt de ontsteking en abnormale verhoorning (waardoor de talgklier verstopt).
Dit product mag NIET gebruikt worden bij een kinderwens en/of zwangerschap. Isotretinoïde kan zorgen voor misvormingen bij het kindje. Dit geldt ook voor moeders die borstvoeding geven. De stoffen van het medicijn komen namelijk ook in de moedermelk terecht.
Bijwerkingen kunnen zijn: bloedarmoede, lage bloedplaatjes, verhoogde bloedbezinking, verhoogte bloedtriglyceriden, verlaagde witte bloedcellen, verhoogde bloedglucose, bloed of eiwit plassen. Ook: uitdroging van de lippen, het neusslijmvlies, de ogen en de huid. Hoofdpijn, spierpijn, rugpijn en jeuk.
Wanneer je acne vulgaris hebt, oftewel jeugdpuistjes, is het belangrijk de huid zoveel mogelijk met rust te laten. Toch willen de meeste mensen iets aan hun acne doen en dat is logisch. Acne is vaak zichtbaar, vooral in het gezicht en dat kan heel vervelend zijn.
We geven hier enkele tips die je op kunt volgen wanneer je iets aan je acne wilt doen.
Je huid met rust laten en de puistjes dus NIET uitknijpen is een belangrijk advies en staat daarom bovenaan onze lijst. Het lijkt verleidelijk, maar door de puistjes uit te knijpen of open te krabben ontstaat irritatie. Deze irritatie kan de acne juist verergeren.
Wanneer de acne verergert kun je last krijgen van meer hevige ontstekingen. Na het genezingsprocs kunnen er op de plek van de diepere ontstekingen littekens achterblijven. Ook scrubben kan tot littekens leiden.
Er wordt daarom altijd aangeraden de huid zoveel mogelijk met rust te laten. Kun je de verleiding niet weerstaan en knijp je je puistjes uit? Gebruik dan altijd een comedonenlepeltje. Alleen open mee-eters kunnen worden uitgeknepen. Het uitknijpen gaat makkelijker als je de huid weekt met warm water (let op: geen heet water!).
Overmatig wassen of wassen met een ruwe washand wordt afgeraden. Dit veroorzaakt irritatie van de huid.
Wat kun je wel doen? Was de huid voorzichtig met lauw water. Ga niet scrubben of hard wrijven. Je kunt je huid na het wassen voorzichtig droog deppen met een zachte handdoek. Gebruik bij het wassen geen of zo min mogelijk zeep. We raden aan om een wasemulsie te gebruiken die pH-neutraal en mild is.
Door het gebruik van middeltjes tegen acne (zie ons hoofdstuk behandeling) kun je een droge huid krijgen. Aangeraden wordt om hydraterende cremes en cremes op waterbasis te gebruiken.
Probeer de vette cremes te laten staan. Zorg er ook voor dat de producten die je gebruikt je huid niet irriteren. Wanneer je het gevoel hebt dat er irritate ontstaan stap dan over op een ander en meer milder product. Je kan advies vragen aan de huisarts, dermatoloog, huidtherapeut of apotheker.
Wanneer je middeltjes tegen acne wilt gebruiken vraag dan altijd advies aan een professional. Denk hierbij aan je huisarts of apotheker. Zij kunnen je huid bekijken, de juiste diagnose stellen en een gepaste behandeling starten.
De middeltjes die je in de winkel ziet staan hoeven niet altijd te helpen en kunnen in sommige gevallen de acne juist verergeren. In deze zelfzorgproducten zit onder meer salicylzuur, alcohol, chloorhexidine en benzoylperoxide.
Alleen benzoylperoxide wordt door onze professionals aangeraden. De zelfzorgmiddelen uit de winkel drogen de huid vaak uit. Kies daarom altijd voor een mild product.
Vooral vrouwen gebruiken (veel) make-up om de acne te camoufleren. Professionals raden dit af, omdat het de poriën verstopt. De huid krijgt minder zuurstof en dit kan de puistjes doen verergeren.
Tegenwoordig bestaat er echter ook veel goede make-up waarbij de huid in staat is te “ademen” en niet afgeschermd wordt door een dikke laag. In principe kan dit geen kwaad, mits je dus goede make-up gebruikt en het op de juiste manier aanbrengt en reinigt.
Het is belangrijk dat je make-up op waterbasis gebruikt. Foundation wordt afgeraden, maar je kunt wel camouflagepoeder gebruiken. Draag lichte make-up waarbij je huid nog kan “ademen”. Reinig je huid elke ochtend en avond. Gebruik hierbij geen reinigingsmelk, dit is te vet. Je kunt je huid reinigen met lauw water en/of met een geschikte reinigingsgel.
Wil je graag de juiste make-up gebruiken, maar weet je niet zeker welke producten je moet kiezen? Vraag dan altijd advies in een winkel gespecialiseerd in make-up, bij een schoonheidsspecialiste of bij de apotheek.
Er zijn heel wat ideeën over invloeden van buitenaf op acne. We zetten ze hieronder op een rij:
De zon
Op korte termijn kan de zon een positief effect hebben. Door zichtbaar licht kan de ontsteking minder worden en worden bacteriën gedood. Ook valt de roodheid van de huid minder op als je bruin bent geworden. De acne verbeterd echter meestal niet. Pas wel op en zon met mate, in verband met het risico op huidkanker.
Medicijnen
Sommige medicijnen vergergen/zorgen voor een uitbarsting van acne. Dit zijn onder meer androgenen, anabole steroïden en cortison, maar ook lithiumzouten, jodide en danazol. Bij twijfel kun je altijd je huisarts om advies vragen.
Voeding
Er is onvoldoende bewijs dat voeding een rol speelt, maar je kunt voor jezelf nagaan of het na het eten van een bepaald voedingsmiddel erger wordt.
Er kan echter (nog) geen eenduidige conclusie worden getrokken wat betreft chocola. Wanneer je na het eten van chocola meer last krijgt van acne kun je chocola laten staan. Er is tot nu toe geen onderzoek dat de invloed van chocola op acne naar voren brengt.
Wel zijn er aanwzijzingen dat voeding met een hoge glycemische index bij kan dragen aan het instand houden van acne. Denk hierbij onder meer aan gebakken aardappelen, patat, witte rijst en gesuikerde sportdranken. Ook zijn er aanwijzingen dat melkproducten acne zouden kunnen vergergeren.
Oliehoudende of chemische producten
In sommige beroepen kom je in aanraking met oliehoudende of chemische producten die acne kunnen veroorzaken. Bijvoorbeeld waar met chloor gewerkt wordt of wanneer kobalt of nikkel in de lucht hangt.
Warmte
Warme beschermende kleding in combinatie met een hoge temperatuur is een risico om acne te krijgen. Denk hierbij aan lassers.
Druk/wrijving
Op plaatsen waar veel druk/wrijving ontstaan, kan de acne verergeren. Bijvoorbeeld door het dragen van een motorhelm.
Wanneer je vragen hebt over je lichaam en/of emoties kun je een professional bezoeken. Deze professionals zijn er om je te helpen en om antwoord te geven op je vragen. Heb jij last van acne? Dan kunnen artsen jou wellicht helpen.
Heb je zelf stappen ondernomen om acne te verminderen, maar dit helpt niet of niet voldoende? Bezoek dan je huisarts.
De huisarts kan middelen voorschrijven en voorlichting geven. Zo nodig verwijst de huisarts je naar de dermatoloog of een andere professional.
Een dermatoloog is een arts met als specialisatie huidziekten. In totaal bestaan er meer dan duizenden huidziekten. Een dermatoloog heeft zeer specialistische kennis van de huid en huidaandoeningen.
Bijna alle patiënten komen op verwijzing van de huisarts of een collega medisch specialist bij de dermatoloog. Hij of zij onderzoekt de huidaandoening en start een specifieke behandeling. Als de dermatoloog de diagnose heeft gesteld stelt deze een behandelplan op.
Behandeling kan onder andere bestaan uit:
Benieuwd wat een dermatoloog precies doet en/of wat je kunt verwachten? Lees ons thema over de dermatoloog.
Van onze dermatoloog: we schrijven ook vaak cremes/zalven voor zonder medicijnen erin, om de huid goed te verzorgen (zogenaamde emollients). Een dermatoloog geeft daarnaast advies over hoe om te gaan met de huidaandoening en de huid.
Een huidtherapeut kan helpen met de huidverzorging en behandeling van de zieke en/of beschadigde huid. Ook kan een huidtherapeut voorlichting geven over de huidaandoening. Je kan zelf een afspraak maken, hiervoor heb je geen verwijzing van de huisarts nodig.
Voorbeelden van behandelingen zijn:
Benieuwd wat een huidtherapeut precies doet en/of wat je kunt verwachten? Lees ons thema over de huidtherapeut.
Van onze huidtherapeut: Omdat geen enkele vorm van acne hetzelfde is en omdat ook iedere patiënt andere wensen heeft is het van belang om een behandeling op maat te krijgen. De huidtherapeut zal tijdens een intake alle behandelopties met je afwegen. Dit in combinatie met de eventuele behandeling via een huisarts of dermatoloog.
De schoonheidsspecialist kan een rol spelen wanneer de acne afgenomen is en er geen medicatie meer gebruikt wordt. Een schoonheidsspecialist werkt cosmetisch op de gezonde huid. Een dermatoloog en huidtherapeut werkt medisch op de zieke huid.
Het hebben van een huidaandoening is erg vervelend en kan een grote invloed hebben op hoe je je voelt. De psychiche klachten bij een huidaandoening mogen daarom ook nooit onderschat worden. Acne kan ervoor zorgen dat je niet lekker in je vel zit, bijvoorbeeld door lichamelijke klachten en/of schaamte. Acne is in de meeste gevallen namelijk zichbaar.
Schaamte kan voor grote belemmeringen in het dagelijks leven zorgen, waardoor de kwaliteit van leven omlaag gaat. Een psycholoog kan hierbij uitkomst bieden. Hij of zij helpt je de huidaandoening te accepteren en hoe je hier het beste mee om kunt gaan.
Benieuwd wat een psycholoog precies doet en/of wat je kunt verwachten? Lees meer in ons thema over de psycholoog.
Acne is een huidaandoening dat vooral voorkomt in het gezicht, op de rug en/of op de borst. Het is daarmee zichtbaar en dat kan erg vervelend zijn. De huid is namelijk een deel van onze identiteit en een zichtbare aandoening kan onzeker maken.
Je kunt je boos of somber voelen door ongemakken van een huidafwijking. Soms schamen mensen zich voor hun aandoening. Door deze schaamte en onzekerheid gaat de kwaliteit van leven omlaag. Er zijn veel overeenkomsten tussen huidklachten en psychosociale problemen.
Iedereen heeft behoefte aan contact met anderen. Mensen met een huidaandoening worden belemmerd, bijvoorbeeld door schaamte of pijn. Deze belemmering uit zich onder meer in sport en sociaal of lichamelijk contact.
Acne begint meestal in de pubertijd. Tieners hebben veel verdriet en zorgen over de aandoening en de behandeling. Je wordt je bewust van je lichaam en je creëert je eigen identiteit. Dan kan het hebben van acne erg vervelend zijn.
Door schaamte en onzekerheid maken sommige mensen minder snel vrienden, gaan minder snel een relatie aan en hebben minder seks.
Verdriet, somberheid en onzekerheid kunnen je leven gaan beheersen. Sommige mensen raken de negatieve gedachtes over hun eigen uiterlijk en de huidaandoening niet kwijt. Soms is dit zelfs zo erg dat suïcidegedachten ontstaan.
Ook kunnen psychische problemen een oorzaak zijn van slaaptekort, omdat mensen vooral ’s nachts in bed gaan piekeren.
Het is belangrijk om niet te lang met negatieve gevoelens te lopen. Probeer hier altijd over te praten, bijvoorbeeld met vrienden of met je ouders. Wanneer je dit niet prettig vindt kun je ook met een psycholoog praten.
Een psycholoog kan uitkomst bieden bij de psychologische problemen die mensen met een huidaandoening ondervinden. Hieronder valt ook acne.
Psychologen behandelen je om beter te worden of helpen je bij je ontwikkeling. Zo leer je om te gaan met je klachten en het accepteren van je huidprobleem. Een psycholoog praat over de sociale problemen als gevolg van de zichtbaarheid van acne en zal samen met jou proberen de schaamte en angst weg te nemen.
Benieuwd naar wat een psycholoog precies doet en of hij/zij iets voor jou kan betekenen? Lees meer in ons thema over de psycholoog.
Er bestaan verschillende fabels over acne. Niet alles wat je hoort of leest klopt. Hieronder plaatsen we enkele van deze fabels.
Dit is niet waar. Acne heeft niets te maken met een slechte hygiëne. Overmatig wassen kan juist averechts werken en de ontsteking van de acne verergeren.
Talgvorming en het maken van zweet hebben niets met elkaar te maken. De acne wordt hierdoor niet erger.
Acne vulgaris is geen besmettelijke huidaandoening. De bacteriën die een rol spelen bij acne worden namelijk niet van persoon op persoon overdragen.
Ook dit is een fabel. Stress veroorzaakt geen acne. Wel kan het omgekeerde het geval zijn. Van acne kun je stress krijgen, omdat het psychisch veel invloed op je kan hebben. Een huidaandoening kan onzekerheid met zich meebrengen. Praat hierover en blijf niet met negatieve gevoelens rondlopen.
Het is nooit wetenschappelijk bewezen dat er een relatie bestaat tussen roken, het drinken van alcohol en het ontstaan van acne.
Dit is niet waar. Het heeft geen zin om te gaan zonnebaden als medicijn tegen acne. Daar komt bij dat teveel zonnebaden schadelijk is voor je huid. Wel kan het in sommige gevallen lijken alsof de acne minder wordt. Dit komt, omdat de roodheid op een getinte huid minder opvalt dan op een blankere huid. Ook kan zonlicht de ontsteking verminderen. Echter verbetert/geneest de acne niet van zonlicht.
Acne zit meestal in het gezicht, op de rug en/of op de borst. Dat maakt acne een zichtbare huidaandoening en dit kan erg vervelend zijn. Je wil daarom het liefst zo snel mogelijk van je acne af. Maar wat moet je doen als niets helpt?
Acne geneest niet zomaar. Een behandeling richt zich vooral op het verminderen of onderdrukken van de symptomen. Acne moet uiteindelijk vanzelf verdwijnen.
Ben je al bij je huisarts of een andere professional geweest? Niet iedereen weet dat je met jeugdpuistjes naar een arts kan gaan, daarom melden we dit hier nogmaals. Een arts kan je helpen en een specifieke behandeling voorschrijven. Denk hierbij aan:
Wanneer de acne genezen is en wanneer je bent gestopt met een medische behandeling kun je ook een schoonheidsspecialiste bezoeken. Hij of zij richt zich op de gezonde huid en kan je tips geven over het verzorgen hiervan. Wanneer je last hebt van littekens kan een huidtherapeut je hiervoor behandelen.
Soms helpen de behandelingen die je hebt gehad helaas niet. In dat geval zijn er nog andere opties. Deze worden echter alleen toegepast wanneer alle nodige stappen in de behandelingen zijn doorlopen en er geen geschikt alternatief is voor jouw acne.
Stichting Huidhuis wordt gerund door vrijwilligers en is afhankelijk van giften en donaties. Zonder uw bijdrage kan Huidhuis niet voortbestaan.
